به نقل از «باشگاه خبرنگاران»

گرگیعان؛ بزرگترین جشن کودکانه شیعیان

تاریخ انتشار: ۱۸ فروردین ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۴۷۴۷۳۸

بزرگتر‌ها و سالمندان می‌گویند که در زمان میلاد امام حسن مجتبی (ع)، کودکان و مردم مدینه برای گرفتن هدیه و مژدگانی به مناسبت تولد اولین نوه پیامبر به سمت خانه ایشان و خانه امام علی (ع) رفته‌اند و کلمه «قره‌العین یعنی نور چشم» را تکرار کرده‌اند.

شب پانزدهم ماه مبارک رمضان از کودکی برایم شبی خاطره انگیز بود.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

تصویر همیشگی‌ام از این شب در شهر‌های جنوبی خوزستان پر است از شیرینی، شکلات و خوراکی‌هایی که هر کودکی از دیدن‌شان ذوق می‌کند و خیابان‌هایی که تمامشان را صدای خنده کودکان پر کرده است. پس از اذان مغرب و حدودا یک ساعت بعد از افطار؛ پسر بچه‌های دشداشه پوش (لباس محلی عربی) و دختربچه‌هایی که پیراهن به تن کرده‌اند از خانه‌هایشان با خواندن شعر‌هایی به زبان عربی خارج می‌شوند و به سراغ همسایه‌هایشان می‌روند. درب خانه همسایه‌ها را می‌کوبند و با هم شعر‌های مخصوص این شب را می‌خوانند. بزرگتر‌ها معمولا برای کودکانشان کیسه‌های پارچه‌ای با طرح رمضان می‌دوزند تا کودک شیرینی‌ها را درون آن قرار دهد.

گرگیعان یا قرقیعان جشنی است که مردم عرب کشورمان در شب پانزدهم ماه رمضان و میلاد امام حسن مجتبی (ع) برگزار می‌کنند. آنچه که بزرگ‌تر‌ها و سالمندان خوزستانی از رسم قُرقیعان یا همان گرگیعان روایت می‌کنند این است که در زمان میلاد امام حسن مجتبی (ع)، کودکان و مردم مدینه برای گرفتن هدیه و مژدگانی به مناسبت تولد اولین نوه پیامبر به سمت خانه ایشان و خانه امام علی (ع) رفته‌اند و کلمه «قره‌العین یعنی نور چشم» را تکرار کرده‌اند.

پس از آن؛ این شادی مردم مدینه، هرساله تکرار و به یک آیین در شبِ نیمه ماه رمضان بین مردم عرب چندین کشور عربی تبدیل شد. به مرور، اما کلمه قره‌العین به قرقیعان و در عربی محلی به گرگیعان تبدیل شده است. این آیین سنتی میان عرب‌های خوزستان، هرمزگان، کیش، بوشهر و کویت، عراق، بحرین، امارات و شرق عربستان (شهر‌های قطیف و احساء) برگزار می‌شود.

ریشه گرگیعان

نام اصلی این آیین قرقیعان، اما در هر منطقه بنا به لهجه‌های مختلف مردم آن، کمی تغییر گرده است. مردم خوزستان به آن «گرگیعان»، بحرین «قرقاعون»، قطر «قرنقعوه»، کویت و عربستان «قریقعان»، مردم امارات متحده عربی و جزایر ایرانی هرمزگان به آن «حق اللیله یعنی سهم امشب» و بوشهری‌ها نیز به آن «گره گشو یا گُلی گشو یعنی شب گره بازکن یا گره گشا» می‌گویند.

گرگیعان در سال ۱۳۹۵ مشترکا به نام مردم عرب کشورمان به ثبت ملی رسید. در برخی مناطق مانند شهرستان شادگان و جزیره کیش در سال دو بار جشن گرگیعان برگزار می‌شود. یک‌بار در نیمه ماه شعبان به مناسبت میلاد امام زمان (عج) و بار دیگر در نیمه ماه رمضان به مناسبت میلاد امام حسن مجتبی (ع) برگزار می‌شود. گرگیعان از معدود جشن‌هایی است که محوریت اجرای آن با کودکان است و به‌عنوان یک جشن کودکانه در شهر‌های عربی برگزار می‌شود. بازار‌های روز چهاردهم رمضان در شهر‌های جنوبی خوزستان معمولا شلوغ است. چرا که بزرگتر‌ها همه در تکاپو هستند تا شیرینی گرگیعان را خریداری کنند و کودکان دست خالی از درب خانه‌هایشان نروند.

چگونه اجرا می‌شود؟

سالمندان و قدیمی‌تر‌ها از گرگیعان خاطرات زیادی دارند. اکثر ما شنیده‌ایم که در خوزستان تمام کودکان منتظر نیمه ماه رمضان هستند و از روز قبل کیسه‌هایشان را آماده می‌کردند تا در شب پانزدهم ماه رمضان، پس از شنیده شدن صدای اذان در کوچه‌ها و خیابان‌ها بروند. کودکان با عبارت‌هایی که در این آیین مرسوم است، از صاحب خانه طلب شیرینی می‌کنند و صاحب خانه نیز با شیرینی به استقبال کودکان می‌رود. بچه‌ها نیز در مقابل دریافت هدیه با عبارت‌های آهنگین یا شعر برای صاحب خانه آرزوی سلامتی و دعای خیر می‌کنند.

گرگیعان و گرگیعان ا... یخلی الرضعان (گرگیعان و گرگیعان، خدا فرزندان شیرخوارتان را نگه دارد) ماجینه یا ماجینه حل الکیس و انطینه (آمدیم آمدیم، کیسه را بازکن و شیرینی بده) عبارت‌هایی است که کودکان پشت در خانه‌ها سنگ‌زنان و با صدای بلند می‌خوانند تا صاحبخانه متوجه حضورشان شود و به آن‌ها شیرینی هدیه بدهد.

کم لطفی به گرگیعان

فعالان فرهنگی خوزستان در مدتی است که در تلاشند تا این آیین معنوی کودکانه را به صورت رسمی و جدی در شهر‌های جنوبی این استان برگزار کنند. به همین دلیل، تقریبا ۱۲ سالی می‌شود که شهر‌های استان خوزستان مراسم گرگیعان را در مکان‌های سرپوشیده یا نمایشگاه‌های بین المللی یعنی در یک مکان متمرکز و از طریق انتشار فراخوان قبلی برگزار می‌کنند. امسال به جز مراسم مرکزی گرگیعان؛ هر منطقه در خوزستان به صورت جداگانه درحال تدارک ملزومات این جشن کودکانه است و حتی گفته می‌شود که تعدادی از مناطق اهواز، از شب گذشته به استقبال این مراسم رفته‌اند.

در جریان ثبت ملی این آیین معنوی؛ متاسفانه پس از درخواست برای ثبت گرگیعان از سوی فعالان فرهنگی خوزستان به میراث فرهنگی این استان، فعالان فرهنگی متوجه می‌شوند که میراث فرهنگی خوزستان هیچگونه مستندات تاریخی از گرگیعان در این استان ندارد. برای همین فعالان فرهنگی به صورت خودجوش اقدام به جمع آوری مستندات تاریخی در شهر‌های عرب نشین استان خوزستان می‌کنند. بالاخره پس از سه سال تلاش، فعالان فرهنگی خوزستان موفق به ثبت ملی این آیین معنوی کودکانه می‌شوند، اما بی‌مهری و کم لطفی میراث فرهنگی خوزستان تنها در جریان ثبت ملی گرگیعان تمام نمی‌شود. در تمام این چندسالی که گرگیعان در خوزستان و به ویژه اهواز به شکل رسمی درحال برگزاری است، میراث فرهنگی خوزستان هیچگونه مشارکتی در برگزاری یا ماندگاری این آیین معنوی در میان مردم نداشته است و اغلب مراسم گرگیعان توسط مردم، فعالان فرهنگی و معاونت فرهنگی شهرداری کلانشهر اهواز برگزار شده است.

گرگیعان را می‌توان بزرگترین آیین معنوی کودکانه شیعیان دانست چرا که اساس و بهانه این جشن میلاد کریم اهل بیت است و در ذهن کودک شادی و سرور ناشی از میلاد و حب خاندان پیامبر نقش می‌بندد. همچنین برگزاری این جشن تنها به یک جغرافیا و ملیت مشخص محدود نمی‌شود. بلکه این شادی در نیمه ماه مبارک رمضان همزمان میان کودکان ایرانی، کویتی، عراقی، بحرینی و عربستانی مشترک است و خاطره‌ای مشترک، اما در جغرافیا‌های مختلف است. بدیهی است که توجه به برگزاری این جشن در کشورمان توسط متولیان فرهنگی؛ در وهله اول ماندگاری این آیین معنوی در میان نسل‌های بعد را تضمین می‌کند و در وهله دوم نیز آشنایی کودکان از طریق یک آیین شادی‌آور با مسائل مذهبی است.

منبع: ایسنا

باشگاه خبرنگاران جوان وب‌گردی وبگردی

منبع: باشگاه خبرنگاران

کلیدواژه: جشن کودکان ماه رمضان میلاد امام حسن مجتبی فرهنگی خوزستان آیین معنوی فعالان فرهنگی برگزار می شود میراث فرهنگی ماه رمضان نیمه ماه ثبت ملی

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.yjc.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «باشگاه خبرنگاران» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۴۷۴۷۳۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

آیین گل افشانی و جایگزینی کلام‌الله مجید دروازه قرآن

آیین معنوی آیین گل‌افشانی و جایگزینی کلام‌الله مجید دروازه قرآن (گنج پنهان) برای نخستین‌بار در «هفته شیراز» با حضور مدیریت شهری و جمعی از اهالی فرهنگ و هنر برگزار شد.

رئیس شورای اسلامی شهر شیراز با تقدیر از اندیشه نابی که آیین معنوی آیین گل‌افشانی و جایگزینی کلام‌الله مجید را در سازه تاریخی دروازه قرآن در مجموعه برنامه‌های هفته شیراز به نمایش گذاشت، اظهار کرد: عملکرد شیرازی‌ها و مجموعه داشته‌های مذهبی و ارادت ویژه شهروندان این کلان‌شهر به اهل‌بیت (ع) منجر به آن شد که رهبر معظم انقلاب اسلامی در سفر به شیراز، عنوان "شیراز؛ سومین حرم اهل‌بیت (ع) " را با هدف حفظ میراث معنوی ملموس و ناملوس بیان کنند.

سید ابراهیم حسینی خدمتگذاری بی‌وقفه مسؤولان به مردم را قدردانی نعمت‌های این کلان‌شهر و شهروندان دانست و اظهار کرد: شیراز یگانه و مجموعه‌ای از تمام خوبی‌ها است؛ درحالی‌که در سایر شهر‌ها تنها با یک ویژگی به دنبال جذب گردشگر هستند و آن ویژگی را از داشته‌های بی‌نظیر آن شهر قلمداد می‌کنند.

حرکت شیراز به سمت تمدن‌سازی

رونمایی از سند جامع ارتقای جایگاه شیراز به تراز سومین حرم اهل‌بیت (ع) همزمان با دهه کرامت و تبدیل این کلان‌شهر به یگانه کشور و جهان اسلام خبری بود که وی به آن پرداخت و گفت: این سند ماحصل چند سال فعالیت و پژوهش است و با اجرای این سند شیراز در مسیر تمدن‌سازی و تمدن‌پروری بیش‌ازپیش حرکت خواهد کرد.

شهردار کلان‌شهر شیراز نیز در این آیین معنوی به حضور بیشمار گردشگران در اطراف آثار معنوی و میراثی ازجمله دروازه قرآن و اشاره کرد: این موضوع نشان می‌دهد که ظرفیت‌های میراثی، معنوی و تاریخی در کلان‌شهر شیراز جاذبه‌های بی‌نظیری است که گردشگران زیادی را گرداگرد خود جمع می‌کند.

محمدحسن اسدی با اشاره به برنامه‌ریزی‌ها برای گرامیداشت هفته شیراز و اجرای برنامه متنوع فرهنگی و ورزشی در کلان‌شهر شیراز توسط مدیریت شهری افزود: گرامیداشت هفته شیراز با آیین غبارروبی و زیارت آستان مقدس احمدی و محمدی (ع) با حضور مدیران شهری و اعضای شورای اسلامی شهر شروع شد و طی دو روز گذشته شاهد برگزاری مراسم روز شیراز با حضور جمعی از هنرمندان، فرهیختگان و مسئولان و پیاده‌روی بزرگ خانوادگی در بزرگراه آیت‌الله محی‌الدین حائری شیرازی با حضور چندین‌هزار نفری شهروندان بودیم.

او همچنین گفت: بیش از سه دهه پیش تمام تردد‌های ورودی شهر شیراز با عبور از گذر تاریخی دروازه قرآن صورت می‌گرفت که با پر شدن دره ضلع مقابل این سازه تاریخی تردد‌ها به این محور منتقل شد.

به گفته این مقام ارشد مدیریت شهری شیراز، امروزه این کلان‌شهر به دلیل دارابودن ظرفیت‌های فرهنگی، مذهبی و ... نظیر حرم‌های مطهر واجب‌التعظیم، آرامگاه‌های سعدی و حافظ، باغ‌های متعدد، دروازه قرآن و آب‌وهوای بی‌مثال خود یکی از مقاصد گردشگری است.

اسدی همچنین از ضرورت توجه به دروازه قرآن و تغییر رویکرد‌های فرهنگی و گردشگری نسبت به این مکان معنوی و گردشگری و سایر آثار در مجاورت این المان فاخر سخن گفت.

احداث المان در محور زیرگذر گویم

شهردار کلان‌شهر شیراز ادامه داد: دروازه قرآن با قدمت حدود هزار سال همواره یکی از دروازه‌های ورودی مسافران به کلان‌شهر شیراز بوده است که با توجه به بهره‌برداری از آزادراه شیراز-اصفهان بخشی از تردد‌های شهر شیراز از این مسیر صورت می‌گیرد، پس یکی از تصمیم‌های مدیریت شهری این است که یک المان در ورودی شهر شیراز در محور شمال‌غرب در محور گویم احداث شود.

او خاطرنشان کرد: تلاش مدیریت شهری احداث یک المان ماندگار بعد از اتمام پروژه زیرگذر گویم است، هرچند که احداث و بهره‌برداری ازاین المان زمان‌بر است، اما یک المان و نشانه در خور شهر شیراز خواهد بود.

اسدی ضمن اشاره به برنامه‌ریزی برای برنامه‌ای متعدد و متنوع هفته شیراز توسط شهرداری شیراز از مردم و شهروندان شیراز دعوت کرد تا با حضور پرشور خود در این برنامه‌ها سال متفاوتی را در آیین گرمیداشت هفته شیراز به ثبت رسانند.

المان دروازه قرآن در "شیراز؛ شهر سومین حرم اهل بیت (ع) " المانی معنوی است

معاون فرهنگی شهردار شیراز نیز در این آیین اظهار کرد: جایگزینی قرآن موجود در سازه دروازه قرآن در فهرست برنامه‌های درنظرگرفته هفته شیراز قرار گرفت که این اقدام فرهنگی با هدف ایجاد یک سنت هر ساله همزمان با روز شیراز دنبال و اجرایی خواهد شد.

محمدعلی چوبینی افزود: این برنامه یک کار مشترک بین شهرداری منطقه ۳ و سازمان فرهنگی، اجتماعی و ورزشی شهرداری شیراز است.

او با اشاره به جاذبه معنوی و گردشگری بی‌نظیر و فاخر دروازه قرآن که نباید موردغفلت قرار بگیرد، گفت: امروزه کلان‌شهر شیراز را با المان دروازه قرآن می‌شناسند، پس المان شهر شیراز به‌عنوان شهر سومین حرم اهل بیت (ع) المانی معنوی است.
 
به گفته معاون شهردار شیراز، سازه تاریخی و میراثی دروازه قرآن و بودن یک جلد کلام‌الله مجید در این مکان نشان می‌دهد این شهر مردمانی متدین و دارای اردات، باور قلبی و دینی به کلام‌الله مجید بوده‌اند.

تأکید بر احیای میراث معنوی کلان‌شهر شیراز

قائم‌مقام شورای‌عالی انجمن خوشنویسان ایران نیز در این آیین با تأکید بر احیای میراث معنوی کلان‌شهر شیراز اظهار کرد: اگر خوشنویسان نبودند این همه تاریخ شکل نمی‌گرفت و امروز روز مبارکی است.

علی‌اشرف صندوق‌آبادی در بخش دیگری از سخن خود به حضور اساتید خوشنویسی در سازه دروازه قرآن برای نوشتن کلام‌الله مجید به‌عنوان برنامه مهم فرهنگی در این آیین یاد کرد.

جایگزینی قرآن کریم در دروازه قرآن بازتعریف مجدد مفاهیم فرهنگی
 
 پژوهشگر و استاد دانشگاه نیز در این آیین معنوی اظهار کرد: دروازه قرآن مکانی است که با نام تنگ الله اکبر شهره آفاق است و کمتر کسی است که نام آنرا نشنیده باشد.

محمدصادق میرزا ابوالقاسمی افزود: این تنگ دست‌کم یک گذرگاه هزار ساله است و از ابتدا برای این تنگ و موقعیت جغرافیایی در ابتدا و انتهای آن نشانه‌های بارز فرهنگی گذاشته شده که دروازه قرآن و گنبد بقعه حضرت علی ابن حمزه (ع) از جمله آنهاست.

این پژوهشگر ادامه داد: تا به امروز مجموعه‌ای از نشانه‌های ثانوی فرهنگی گذاشته شده است که قرآن هفده من از جمله این نشانه‌های ثانویه است.

او گفت: تمام روایات پیرامون قرآن هفده من بیشتر متکی به یک ویژگی خاص این قرآن یعنی ابعاد بسیار بزرگ و کتابت آن بوده است.
 
ابوالقاسمی با اشاره به اینکه امروز به ابتکار سازمان فرهنگی شهرداری شیراز آیین معنوی آیین گل‌افشانی و جایگزینی کلام‌الله مجید دروازه قرآن (گنج پنهان) رقم خورد، ابراز امیدواری کرد: این مسئله مقدمه‌ای باشد برای یک باز تعریف مجدد مفاهیم فرهنگی این محدوده تاریخی باشد و انطباق آن با طراحی مسائل شهری که در این مکان است، اتفاق افتد.

باشگاه خبرنگاران جوان فارس شیراز